لحن یا سبک این مقاله بازتاب‌دهندهٔ لحن دانشنامه‌ای استفاده‌شده در ویکی‌پدیا نیست. لطفاً کلمات ستایش‌گونه و غیر ادبی و عبارت‌های نادانشنامه‌ای را بزدایید. برای راهنمایی بیشتر راهنمای نوشتن مقاله‌های بهتر و لحن بی‌طرف را ببینید.

این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.

کربن مونوکسید (به انگلیسی: Carbon monoxide)، (با فرمول شیمیایی CO)،گازی است که بر اثر سوختن ناقص کربن بوجود می‌آید. این گاز بسیار سمی است اما رنگ و بوی خاصی ندارد.
به همین دلیل کربن مونوکسید قاتل نامرئی نامیده می‌شود. میل ترکیبی کربن مونوکسید با هموگلوبین خون حدود ۲۰۰ برابر بیشتر از میل ترکیب گاز اکسیژن است. در خون انسان حدود ۵ درصد کربن مونوکسید وجود دارد اما اگر این مقدار به ۲۰ درصد برسد باعث مرگ خواهد شد.

تأثیر کربن مونوکسید بر انسان

وقتی کربن مونوکسید وارد سیستم تنفسی شخصی شود بلافاصله با گلبول‌های قرمز شخص وارد واکنش شده و باعث می‌شود كه اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد که اولین عارضه این مسئله در ابتدا سوزش چشمها و پس از سپری شدن زمانی بین ۱ الی ۲ ساعت بسته به غلظت گاز کربن مونواکسید موجود در مکان فرد احساس خواب آلودگی و خستگی مفرط می‌کند. در این حالت اعضای بدن گِزگِز کرده و اگر بدن شخص حساس باشد دچار خونریزی بینی می‌شود. اگر شخص سعی کند سرپا بایستد دچار سرگیجه به همراه حالت تهوع شده و چشمها در این حالت اغلب سیاهی می‌رود. در ادامه ممکن است شخص دچار بیهوشی شود. البته روند تمام این عوامل منوط به شرایط فیزیکی بدن فرد و شرایط محل سکون و البته عواملی از جمله شرایط زندگی فرد مورد نظر از جمله سیگاری بودن محیط کاری و … که باعث تغییر در عملکرد ریه‌ها و سایر نقاط بدن بستگی دارد اما باز هم نتایج و روند مسمومیت در افراد مختلف با تمام شرایط بالا باز هم متغیر است و حتمی نیست. احتیاط را همیشه به خاطر داشته باشید. بعضاً دیده و شنیده‌هایی حاکی از اقدام عمدی افراد در معرض خطر مسمومیت ثابت کرده که دلایلی از جمله خود کشی با این گاز به ثبت رسیده پس اگر فرزند برادر خواهر یا هر فردی که دلایل یا شرایط نابهنجاری را تجربه کرده‌اند در گروه مسمومیت یا مرگ ناشی از استشمام این گاز قرار دارند. این افراد را تنها رها نکنید و سرکشی و مراقبت را فراموش نکنید.

یکی از نشانه‌های مسمومیت با کربن مونوکسید این است که وقتی شخص محیط خود را تغییر می‌دهد بهبود یافته و در قرار گرفتن مجدد در محیط دچار حالات قبلی می‌گردد. اگر غلظت کربن مونوکسید در خون بیشتر از ۳۰ درصد شود ضربان قلب شخص نیز افزایش می‌یابد. در غلظت‌های بیش از ۴۰ درصد اختلالت حرکتی، سرگیجه، کاهش حافظه و ناتوانی در حرکت اندام‌ها می‌شود.

تمامی وسایل و دستگاه‌هایی که وظیفه سوزاندن چیزی را به عهده دارند (مانند یک بخاری گازی یا نفتی، یک آب‌گرم‌کن یا حتی موتور یک خودرو) تا حدودی مونواکسیدکربن تولید می‌کنند، میزان این تولید به شرایط احتراق (سوختن) بستگی دارد؛ هرچه میزان اکسیژن در هنگام سوختن کمتر باشد بخش بیشتری از کربن‌ها دچار ناقص سوزی می‌شوند و به جای دی‌اکسید کربن (CO_۲) مونواکسیدکربن (CO) تولید می‌کنند.

افرادی که در یک فضای سربسته در معرض استنشاق این گاز قرار می‌گیرند ابتدا احساس کرختی و خواب آلودگی می‌کنند و در صورتی که هرچه سریعتر مکان را ترک نکنند یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی می‌شوند.

برای دوری از خطرات همین گاز است که مدام توصیه می‌شود برای بخاری‌های گازی منازل حتماً از دودکش‌های H استفاده شود.

کربن مونوکسید از هوا سبکتر است و در قسمت‌های فوقانی محل‌های سرپوشیده بیشتر تجمع می‌کند.
در کربن مونوکسید یک پیوند سه‌گانه کربن را به اکسیژن متصل می‌نماید که طول آن حدود ۱۱۲/۸ پیکومتر است.

پادزهر سم مونوکسید کربن

محققان در آزمایشگاه با استفاده از نوروگلوبین پادزهری برای مقابله با این سم ساختند. نوروگلوبین پروتئینی که معمولاً در مغز و شبکیه چشم یافت می‌شود. این پروتئین به وسیله اتصال اکسیژن و نیتریک اکسید از سلول‌ها در برابر آسیب‌ها دفاع می‌کند. این آزمایش روی موش‌ها با موفقیت اجرا شد. در این مطالعه که روی موش شد، دسته‌ای از نوروگلوبین‌ها تغییر یافته‌ای که اتصال با CO آنها ۵۰۰ بار قوی‌تر از اتصالات هموگلوبین بود را استفاده کردند. مولکول‌های CO-laden از طریق کلیه‌ها دفع می‌شدند. به گزارش این گروه، در طی ۵ دقیقه که موش در معرض این سم کشنده بود، نوروگلوبین تا ۸۷ درصد موجب نجات موش شد. با این حال، مسمویت مونوکسید کربن یک سری مسیرهای ایمنولوژیکی را فعال می‌کند که موجب آسیب‌های شدید به سیستم‌های قلب و اعصاب می‌شود.^[۱]

منابع

کربن مونوکسید
Preferred IUPAC name Carbon monoxide
دیگر نام‌ها Carbon monooxide Carbonous oxide Carbon(II) oxide Carbonyl
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۶۳۰-۰۸-۰ Y
پاب‌کم	۲۸۱ Y
کم‌اسپایدر	۲۷۵ Y
UNII	7U1EE4V452 Y
شمارهٔ ئی‌سی	211-128-3
شمارهٔ یواِن	1016
KEGG	D09706 Y
MeSH	Carbon+monoxide
ChEBI	CHEBI:17245 Y
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	FG3500000
مرجع بیلشتین	3587264
مرجع جی‌ملین	421
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES [C-]#[O+]
InChI InChI=1S/CO/c1-۲ Y Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYSA-N Y InChI=1/CO/c1-۲ Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYAT
خصوصیات
فرمول مولکولی	CO
جرم مولی	28.010 g/mol
شکل ظاهری	colourless gas
بوی	odorless
چگالی	789 kg/m3 liquid 1.250 kg/m3 at 0 °C 1 atm 1.145 kg/m3 at 25 °C 1 atm
دمای ذوب	−۲۰۵٫۰۲ درجه سلسیوس (−۳۳۷٫۰۴ درجه فارنهایت; ۶۸٫۱۳ کلوین)
دمای جوش	‎−191.5 °C, 82 K, -313 °F
انحلال‌پذیری در آب	27.6 mg/1 L (25 °C)
انحلال‌پذیری	soluble in کلروفرم، استیک اسید، اتیل استات، اتانول، هیدروکسید آمونیوم، بنزن
ضریب شکست (nD)	1.0003364
لحظهٔ دوقطبی	0.122 D
ترموشیمی
آنتروپی مولار استاندارد So298	198 J·mol−1·K−1
آنتالپی استاندارد تشکیل ΔfHo298	−110.5 kJ·mol−1
خطرات
MSDS	ICSC 0023
شاخص ئی‌یو	۰۰۶-۰۰۱-۰۰-۲
طبقه‌بندی ئی‌یو	Highly flammable (F+) Very toxic (T+)
کدهای ایمنی	R۶۱ R۱۲ R۲۶ R48/23
شماره‌های نگهداری	S53 S45
لوزی آتش
نقطه اشتعال	−191 درجه سلسیوس (82.1 کلوین; −311.8 درجه فارنهایت)
دمای خودآتشگیری	609 درجه سلسیوس (882 کلوین; 1128 درجه فارنهایت)
ترکیبات مرتبط
مرتبط با carbon oxides	کربن دی‌اکسید کربن سابوکسید Oxocarbon
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کربن مونوکسید موجود است.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Carbon monoxide». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۴.

(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.696","walltime":"1.001","ppvisitednodes":"value":8297,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":164673,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":30288,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":19,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":5,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":1494,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 822.685 1 -total"," 55.42% 455.946 1 الگو:Chembox"," 20.25% 166.604 68 الگو:Chembox_entry"," 16.10% 132.476 1 الگو:Chembox_Identifiers"," 15.97% 131.370 3 الگو:Navbox"," 12.71% 104.585 1 الگو:اکسوکربن"," 12.52% 102.968 1 الگو:Chembox_Properties"," 12.05% 99.117 1 الگو:Chembox_Hazards"," 10.89% 89.571 15 الگو:Chem"," 8.03% 66.102 15 الگو:Chem/initialA0"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.109","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":3477521,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1284","timestamp":"20190420104028","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":156,"wgHostname":"mw1242"););