Het Deense paviljoen in de Giardini

Interieur van het Duitse paviljoen in 2012

Het Zuid-Koreaanse paviljoen in 2012

Een bezoeker van de Biënnale van Venetië in 2001

Ingang van het Rietveldpaviljoen, 2012

Vacant NL, architectuurbiënnale 2010

Deel van de installatie van Mark Manders in 2013

De Biënnale van Venetië (Italiaans: Biennale di Venezia) is een toonaangevende internationale kunstmanifestatie die sinds 1895 tweejaarlijks in de zomermaanden van juni tot november, in Venetië wordt gehouden. Daarom noemt men het een biënnale. Het jaarlijkse Filmfestival van Venetië "Mostra Internazionale d'Arte Cinematografica" wordt gehouden sinds 1932 en is organisatorisch een onderdeel van dit 'instituut'.

Achtentwintig landen onderhouden op een speciaal areaal, de Giardini in het stadsdeel Castello, hun eigen tentoonstellingsgebouw. De Nederlandse bijdrage wordt steeds ondergebracht in het speciaal daarvoor gebouwde Rietveldpaviljoen. Ook België heeft een eigen paviljoen. Landen die geen eigen paviljoen hebben, brengen hun tentoonstelling onder in verschillende gebouwen verdeeld over de stad. Behalve de afvaardigingen die door de deelnemende landen zelf worden uitgekozen, is er in de Arsenale een samengestelde thematentoonstelling, die door een curator wordt samengesteld. In navolging van de kwaliteitsbeoordeling bij het filmfestival wordt ook op de kunstbiënnale een 'Gouden Leeuw' uitgereikt ter bekroning van de meest gewaardeerde bijdrage.

Geschiedenis

De eerste Biënnale van Venetië werd in 1895 gehouden. In de oorlogsjaren waren er langere tussenpauzes. Er is tegenwoordig een onderscheid aangebracht in de verschillende kunstdisciplines: beeldende kunst, architectuur, muziek, theater en dans. De kunstbiënnale wordt in de oneven jaren gehouden en de architectuurbiënnale in de even jaren. Het filmfestival wordt jaarlijks gehouden.

In 2003 vond de vijftigste tentoonstelling plaats met als thema Dreams & Conflicts. In 2007 was het thema Think with the Senses – Feel with the Mind: Art in the Present Tense, in 2009 Making Worlds en was de curator de Zweed Daniel Birnbaum, rector van de 'Staedelschule international art academy' in Frankfurt. De 54e Biënnale van Venetië werd gehouden van 4 juni t/m 27 november 2011, samengesteld door de Zwitserse Bice Curiger onder de titel ILLUMInations.^[1] De 55e Biënnale, in 2013, met de Italiaanse directeur Massimiliano Gioni kreeg als thema Il Palazzo Enciclopedico. De 56e Biënnale, gepland voor 2015, wordt voorbereid door hoofdcurator Okwui Enwezor.

Belgisch paviljoen

Het Belgisch paviljoen in de Giardini is het oudste van de landenpaviljoenen. Het was in 1907 het enige, twee jaar later volgden de paviljoenen van het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Het Belgisch paviljoen werd naar een ontwerp van de Brusselse architect Léon Sneyers in 1907 opgeleverd. Henri Fierens-Gevaert, de toenmalig commissaris-generaal van de Belgische delegatie, had daartoe het initiatief genomen. Het paviljoen was een gesloten kruisvormig blok, waarbinnen zalen met verschillende grootte waren gecreëerd. De zalen werden met natuurlijk bovenlicht verlicht, wat een ideale lichtinval voor de kunst aan de zaalwanden opleverde. De voorgevel kreeg een vooruitspringende toegangspartij waar beeldhouwwerk van George Minne en fresco's van Emile Fabry werden tentoongesteld. In de hal hingen schilderijen van Fernand Khnopff. In 1929 werd het grondig herbouwd. In 1948 volgde een volledige restauratie onder leiding van Virgillio Vallot. In 1996-1997 werd het paviljoen gerestaureerd onder leiding van Bernard en Georges Baines.

Sinds 1972 wordt het paviljoen afwisselend door de Franstalige en de Vlaamse gemeenschappen ingericht. In 1972 was het aan de Franse Gemeenschap, de daaropvolgende editie was van de Vlaamse Gemeenschap.

Belgische inzendingen

• 2017: Dirk Braeckman, curator Eva Wittocx


• 2015: Vincent Meessen en Katerina Gregos, in 2011 curator van het Deense paviljoen


• 2013: Berlinde De Bruyckere
  


• 2011: Angel Vergara, tentoonstellingscommissaris Luc Tuymans
  


• 2009: Jef Geys
  


• 2007: Berlinde De Bruyckere
  


• 2005: Honoré d'O


• 2003: Sylvie Eyberg en Valérie Mannaerts, curator Thierry de Duve


• 2001: Luc Tuymans
  


• 1999: Michel François, Ann Veronica Janssens
  


• 1997: Thierry De Cordier
  


• 1995: Didier Vermeiren, curator Jan Hoet
  


• 1993: samen met Nederland - gemeenschappelijke curator Jan Debbaut) Jan Vercruysse BE en Niek Kemps NL


• 1990: samen met Nederland - Niek Kemps, Jan Vercruysse, Belgische curator Jan Debbaut
  


• 1992: samen met Nederland - Onder Anderen / Among Others
  


• 1988: Guillaume Bijl, Narcisse Tordoir en Laurent Busine, curator Jan Hoet
  


• 1982: Jörg Madlener en Marthe Wéry
  


• 1976: Joseph Willaert
  


• 1974: Jan Burssens en Frans Minnaert en Jose Vermeersch
  

De Biënnale van 1974 ging uiteindelijk niet door uit protest tegen de Staatsgreep in Chili (1973).

• 1972: Pierre Alechinsky en Christian Dotremont
  


• 1964: Vic Gentils
  


• 1958: Lismonde, winnaar Renato Carrain Prijs


• 1948: Louis Buisseret
  

Nederlands paviljoen

Het eerste Nederlandse paviljoen in de Giardini dateerde uit 1912 en was oorspronkelijk als Zweeds paviljoen ontworpen door Ferdinand Boberg. Het werd in 1914 overgenomen en werd door Nederland gebruikt tot en met de Biënnale in 1952. In 1953 werd Gerrit Rietveld belast met het ontwerpen van een nieuwe paviljoen. In 1954 was het Rietveldpaviljoen gereed. Het kreeg een eenvoudige vierkante plattegrond met slechts enkele binnenmuren, alle loodrecht op de buitenwand. Het gebouw bevat volumes van verschillende hoogtes waardoor het licht van boven kan toetreden.

Na bijna veertig jaar was het pand toe aan grondige restauratie. Het gerestaureerde paviljoen werd in juni 1995 feestelijk heropend door de toenmalige staatssecretaris van Cultuur Aad Nuis.

Nederlandse inzendingen

Sinds 1995 is de Mondriaan Stichting, nu Mondriaan Fonds, verantwoordelijk voor de Nederlandse inzending naar de Biënnale van Venetië en deze instelling benoemt voor iedere inzending een curator. Deelnemende kunstenaars en curatoren voor Nederland waren:

• 2017: Cinema Olanda van Wendelien van Oldenborgh, curator Lucy Cotter


• 2015: herman de vries, curatoren Colin Huizing en Cees de Boer


• 2013: Mark Manders, curator Lorenzo Benedetti


• 2011: Joke Robaard, Johannes Schwartz, Barbara Visser, ontwerper Maureen Mooren, architecten Herman Verkerk en Paul Kuipers, EventArchitectuur, auteur Sanneke van Hassel en componist Yannis Kyriakides, curator Guus Beumer
  


• 2009: Fiona Tan, curator Saskia Bos


• 2007: Aernout Mik, curator Maria Hlavajova namens BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht


• 2005: Jeroen de Rijke / Willem de Rooij, curator Martijn van Nieuwenhuyzen


• 2003: Carlos Amorales, Alicia Framis, Meschac Gaba, Jeanne van Heeswijk, Erik van Lieshout, curator Rein Wolfs


• 2001: Liza May Post, curator Jaap Guldemond


• 1999: Daan van Golden, curator Karel Schampers


• 1997: Aernout Mik, Willem Oorebeek, curatoren Leontine Coelewij, Arno van Roosmalen


• 1995: Marlene Dumas, Maria Roosen, Marijke van Warmerdam, curator Chris Dercon


• 1988: Henk Visch
  


• 1986: Reinier Lucassen
  


• 1984: Armando
  


• 1982: Stanley Brouwn
  


• 1980: Ger van Elk
  


• 1968: Carel Visser
  


• 1966: Constant Nieuwenhuys
  


• 1960: Wessel Couzijn
  

Afbeeldingen

• 
  

  

  
  

  
  

  De Giardini
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Oostenrijks paviljoen, 2012
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Lorenzo Quinn: This is not a game, 2011
  

  
  

  
  

Deelnemers

• Lijst van deelnemers aan de Biënnale van Venetië

Externe links

• 
  (en) La Biennale di Venezia
  


• Belgisch paviljoen


• Nederlands paviljoen

Zie de categorie Venice Biennale van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.